© Józef Pociecha, Krzysztof Jajuga, Marek Walesiak. Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
W 2022 r. minęła 10. rocznica śmierci prof. dr. hab. Kazimierza Zająca, długoletniego kierownika Katedry Statystyki, a następnie dyrektora Instytutu Metod Rachunku Ekonomicznego, przekształconego w Instytut Statystyki, Ekonometrii i Informatyki Wyższej Szkoły Ekonomicznej, później Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Z kolei w 2023 r. minęła 10. rocznica śmierci prof. dr. hab. Zdzisława Hellwiga, wieloletniego kierownika Katedry Statystyki i dyrektora Instytutu Cybernetyki Ekonomicznej Wyższej Szkoły Ekonomicznej, później Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu. Obaj profesorowie byli naukowymi liderami ośrodków statystycznych w wymienionych uczelniach. Celem artykułu jest przedstawienie wkładu polskich statystyków w opracowanie podstaw teoretycznych, a także w prowadzenie badań empirycznych z zakresu taksonomii numerycznej oraz metod klasyfikacji i analizy danych, ze szczególnym uwzględnieniem dorobku profesorów Zająca i Hellwiga, jak również ich wychowanków i współpracowników. Zdaniem autorów artykułu przypomnienie osiągnięć tych uczonych jest ważne w sytuacji powszechnego cytowania głównie źródeł anglojęzycznych dotyczących klasyfikacji i analizy danych.
historia statystyki polskiej, klasyfikacja i analiza danych, taksonomia numeryczna, Zdzisław Hellwig, Kazimierz Zając
C00, C14, C45
Bartosiewicz, S. (1984). Zmienne syntetyczne w modelowaniu ekonometrycznym. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, (262), 5–8.
Bąk, A. (2004). Dekompozycyjne metody pomiaru preferencji w badaniach marketingowych. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu.
Bąk, A. (2013). Mikroekonometryczne metody badania preferencji konsumentów z wykorzystaniem programu R. Wydawnictwo C.H. Beck.
Bąk, A., Bartłomowicz, T. (2018). conjoint: An Implementation of Conjoint Analysis Method. https://CRAN.R-project.org/package=conjoint.
Borys, T. (1978a). Metody normowania cech w statystycznych badaniach porównawczych. Przegląd Statystyczny, 25(2), 227–239.
Borys, T. (1978b). Propozycja agregatowej miary rozwoju obiektów. Przegląd Statystyczny, 25(3), 371–381.
Borys, T. (red.). (1999). Wskaźniki ekorozwoju. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
Bukietyński, W., Hellwig, Z., Królik, U., Smoluk, A. (1969). Uwagi o dyskryminacji zbiorów skończonych. Prace Naukowe WSE we Wrocławiu, (21).
Chomątowski, S., Sokołowski, A. (1978). Taksonomia struktur. Przegląd Statystyczny, 25(2), 217– 226.
Cieślak, M. (1976). Modele zapotrzebowania na kadry kwalifikowane. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Czekanowski, J. (1910). Zur Differenzionaldiagnose der Neandertallgruppe. Korespondenz-Blatt der Deutsche Geselschaft für Anthropologie und Urgesichte, (9–12).
Czekanowski, J. (1913). Zarys metod statystycznych w zastosowaniach do antropologii. Towarzystwo Naukowe Warszawskie.
Dudek, A. (2013). Metody analizy danych symbolicznych w badaniach ekonomicznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Dudek, A., Pełka, M., Walesiak, M. (2023). symbolicDA: Analysis of Symbolic Data. https://CRAN.R-project.org/package=symbolicDA.
Fierich, J. (1957). Próba zastosowania metod taksonomicznych do rejonizacji systemów rolniczych w województwie krakowskim. Myśl Gospodarcza, (1).
Florek, K., Łukaszewicz, J., Perkal, J., Steinhaus, H., Zubrzycki, S. (1951a). Sur le liaison et la division des points d’un ensemble fini. Colloqium Mathematicum, 2(3–4), 282–285. https://doi.org/10.4064/cm-2-3-4-282-285.
Florek, K., Łukaszewicz, J., Perkal, J., Steinhaus, H., Zubrzycki, S. (1951b). Taksonomia wrocławska. Przegląd Antropologiczny, 17, 193–211.
Gatnar, E., Walesiak, M. (red.). (2004). Metody statystycznej analizy wielowymiarowej w badaniach marketingowych. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu.
Gatnar, E., Walesiak, M. (red.). (2011). Analiza danych jakościowych i symbolicznych z wykorzystaniem programu R. Wydawnictwo C.H. Beck.
Grabiński, T. (1975). Dynamiczne modele analizy taksonomicznej (praca doktorska, maszynopis). Akademia Ekonomiczna w Krakowie.
Grabiński, T. (1984). Wielowymiarowa analiza porównawcza w badaniach dynamiki zjawisk ekonomicznych. Akademia Ekonomiczna w Krakowie.
Grabiński, T., Wydymus, S., Zeliaś, A. (1989). Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społeczno-ekonomicznych. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hellwig, Z. (1958). Regresja liniowa i jej zastosowanie w ekonomii. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Hellwig, Z. (1961). Przyczynek do teorii regresji. Zeszyty Naukowe WSE we Wrocławiu, (12).
Hellwig, Z. (1965). Aproksymacja stochastyczna. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Hellwig, Z. (1967). Schemat budowy prognozy statystycznej metody wag harmonicznych. Przegląd Statystyczny, 14(2), 258.
Hellwig, Z. (1968). Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę kwalifikowanych kadr. Przegląd Statystyczny, 15(4), 307–327.
Hellwig, Z. (1969). Problem optymalnego wyboru predyktant. Przegląd Statystyczny, 16(3–4), 221– 238.
Jajuga, K. (1984). Zbiory rozmyte w zagadnieniu klasyfikacji. Przegląd Statystyczny, 18(3/4), 237– 250.
Jajuga, K. (1986). Linear fuzzy regression. Fuzzy Sets and Systems, 20(3), 343–353. https://doi.org/10.1016/S0165-0114(86)90045-X.
Jajuga, K. (1998). Classification and data analysis in finance. W: C. Hayashi, K. Yajima, H. H. Bock, N. Ohsumi, Y. Tanaka, Y. Baba (red.), Data Science, Classification, and Related Methods (s. 63–70). Springer. https://doi.org/10.1007/978-4-431-65950-1_5.
Jajuga, K., Pociecha, J., Walesiak, M. (2015). 25 lat SKAD. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Research Papers of Wrocław University of Economics, (384), 15–24. https://doi.org/10.15611/pn.2015.384.01.
Jajuga, K., Sokołowski, A., Bock, H. H. (red.). (2002). Classification, Clustering and Data Analysis. Recent Advances and Applications. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-642-56181-8.
Jajuga, K., Walesiak, M. (1995). Section of Classification and Data Analysis of Polish Statistical Association (SKAD). Statistics in Transition, 2(2), 251–253.
Jajuga, K., Walesiak, M. (1997). O konferencjach taksonomicznych – fakty i refleksje. W: K. Jajuga, M. Walesiak (red.), Klasyfikacja i analiza danych – teoria i zastosowania (s. 7–17). Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu.
Jajuga, K., Walesiak, M. (2002). Konferencje taksonomiczne – fakty i refleksje. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, (942), 13–30.
Jajuga, K., Walesiak, M. (2007). Taxonomic conferences – some facts and remarks. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, (1169), 37–38.
Jajuga, K., Walesiak, M. (2012a). Sekcja Klasyfikacji i Analizy Danych (SKAD). W: K. Kruszka (red.), Polskie Towarzystwo Statystyczne 1912–2012 (s. 146–156). Polskie Towarzystwo Statystyczne. https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/poznan/ASSETS_PTS1912-2012.pdf.
Jajuga, K., Walesiak, M. (2012b). XXV lat konferencji taksonomicznych – fakty i refleksje. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Research Papers of Wrocław University of Economics, (242), 47–49.
Jajuga, K., Walesiak, M. (2016). The XXIV Conference “Classification and Data Analysis – Theory and Applications” 14–16 September 2015, Gdańsk, Poland. Statistics in Transition new series, 17(2), 353–354. https://doi.org/10.59170/stattrans-2016-021.
Jajuga, K., Walesiak, M. (2017). Trzydzieści konferencji taksonomicznych – kilka faktów i refleksji. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Research Papers of Wrocław University of Economics, (468), 13–19. https://doi.org/10.15611/pn.2017.468.01.
Markowska, M. (2012). Dynamiczna taksonomia innowacyjności regionów. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Pluta, W. (1977). Wielowymiarowa analiza porównawcza w badaniach ekonomicznych. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Pociecha, J. (red.). (1990). Taksonomia – teoria i jej zastosowania. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
Pociecha, J., Podolec, B., Sokołowski, A., Zając, K. (1988). Metody taksonomiczne w badaniach społeczno- ekonomicznych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pociecha, J., Sokołowski, A. (1989). Empirical tests of multidimensional uniformity. Control and Cybernetics, 18(1).
Pociecha, J., Zając, K. (1989). Cluster analysis methods and regression modelling. Control and Cybernetics, 18(1).
Podolec, B., Sokołowski, A. (1984). Metody badania przestrzennej zwartości podzbiorów otrzymanych w wyniku taksonomicznego grupowania jednostek terytorialnych. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, (262).
Podolec, B., Zając, K. (1978). Ekonometryczne metody ustalania rejonów konsumpcji. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Siedlecka, U. (1976). Zastosowanie metody taksonomii stochastycznej do dyskryminacji zbiorów skończonych. Przegląd Statystyczny, 23(3), 275–288.
Sneath, P. H. A., Sokal, R. R. (1973). Numerical Taxonomy. W. H. Freeman and Company.
Sobczak, E. (2010). Segmentacja rynków zagranicznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Sokal, R. R., Sneath, P. H. A. (1963). Principles of Numerical Taxonomy. W. H. Freeman and Company.
Sokołowski, A., Zając, K. (1987). Rozwój demograficzny a rozwój gospodarczy. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Steczkowski, J. (1966). Zasady i metody rejonizacji produkcji rolniczej. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
Strahl, D. (1987). Dyskryminacja struktur. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, (360), 111–123.
Strahl, D. (red.). (2006). Metody oceny rozwoju regionalnego. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu.
Sztemberg-Lewandowska, M. (2008). Analiza czynnikowa w badaniach marketingowych. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Tryon, R. C., Bailey, D. E. (1970). Cluster Analysis. McGraw-Hill.
Walesiak, M. (1993). Statystyczna analiza wielowymiarowa w badaniach marketingowych. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, (654).
Walesiak, M. (1996). Metody analizy danych marketingowych. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Walesiak, M. (2002). Uogólniona miara odległości w statystycznej analizie wielowymiarowej. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu.
Walesiak, M. (2016). Visualization of linear ordering results for metric data with the application of multidimensional scaling. Ekonometria. Econometrics, (2), 9–21. https://doi.org/10.15611/ekt.2016.2.01.
Walesiak, M., Bąk, A. (1997). Realizacja badań marketingowych metodą conjoint analysis z wykorzystaniem pakietu statystycznego SPSS for Windows. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu.
Walesiak, M., Bąk, A. (2000). Conjoint analysis w badaniach marketingowych. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu.
Walesiak, M., Dudek, A. (2023a). clusterSim: Searching for Optimal Clustering Procedure for a Data Set. https://doi.org/10.32614/CRAN.package.clusterSim.
Walesiak, M., Dudek, A. (2023b). mdsOpt: Searching for Optimal MDS Procedure for Metric and Interval-Valued Data. https://doi.org/10.32614/CRAN.package.mdsOpt.
Walesiak, M., Gatnar, E. (red.). (2009). Statystyczna analiza danych z wykorzystaniem programu R. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wydymus, S. (1984). Metody wielowymiarowej analizy rozwoju społeczno-gospodarczego. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, (62).
Zaborski, A. (2001). Skalowanie wielowymiarowe w badaniach marketingowych. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu.
Zeliaś, A. (1970). Ekonometryczne metody budowy prognoz na przykładzie produkcji roślinnej. Wyższa Szkoła Ekonomiczna.
